خارکـــــش پـــیری با دلــق در پشت
پـــشته ای خــار همی برد به پشت
لـــــــنگ لنگان قـدمی بر می داشت
هر قدم دانه ی شکری می کاشت
کــای فـــرازنـــده ی ایـــــن چرخ بلند
وی نـــوازنـــده ی دل هـــــای نــــژند
کـــنم از جــــیب نــــظر تـــــا دامـــن
چــــــه عـــــزیزی کـــه نکردی با من
در دولـــــت به رخـــــم بــــــگشادی
تــــاج عــــزت بــــه سرم بـــــنهادی
حـــــد مـــــن نیست ثنایت گــــفتن
گـــــوهر شـــــکر عـــــطایت سفتن
نـــــوجــوانی به جـــوانـــی مـــغرور
رخــــش پــــندار هــــمی راند ز دور
آمــــد آن شـــــکر گزاریش به گوش
گفت کای پیر خرف گشته خــموش
خـــــار بر پشت زنی زین سان گام
دولتت چــــــیست؟ عزیزیت کدام؟
عــــــزت از خــــواری نشناخته ای
عــــــمر در خــــارکشی باخته ای
پـــیر گـــفتا کـــه چـه عزت زین به
کـــه نـــی ام بر در تـــو بالـــین نه
کای فـــــلان چاشت بده یا شامم
نان و آبـــــــــی که خورم و آشامم
شـــکر گـــویم که مرا خار نساخت
به خــسی چون تو گرفتار نساخت
داد با ایـــن هــــمه افـــــتادگی ام
عــــــــــز آزادی و آزادگـــــــــی ام
(جـــــــــــامـــــــــــــی)
خـــدایا به خــورشید گیتی فروز
بـــه پــرتو فــشانیش در نیمروز
جـــــهان را سراسر ز لـفظ دری
عــطا کــن نــشاط زبـــان آوری
فــزون کن به عالم شکرخند را
روایــی ده این پارســی قند را
خــدایا بــه گــردان سـپهر بلند
به مـــردان صـــاحب دل دردمند
همه مردم از لطفت ای بی نیاز
عـــزیزند و آزاده و ســــرفراز
سخن هایشان جمله نغز است و ناب
درخــــــشنده ، مانــــنده ی آفـــــتاب
بـــه جانند و دل در پی راستی
گریزنــده اند از گژی ، کاستی
پــیام آور صــــــلح و مهرند و داد
جهان را بدین گونه خواهند شاد
تو ای نازنین میهن، ای خاک پاک
ز انـــــوار حـــــق چهره ات تابناک
دو دســــــــت نیایش بر آورم فراز
چـــنین خواهم از حق به راز و نیاز
ســـــــر فرازش به خورشید سای
به شادان دلش شادی جان، فزای
سپس رو کنم سر خوش از شهد عشق
به ایــــران و گویــــــــم بدین مهد عشق
ایا گاهــــوار عـــــزیزان من
تـو ای ایزدی مرز ایران من
جهان تا جهان است، آباد باش
بـــــر و بـــــوم مردان آزاد باش
(حسین حبیبی)
راستی را کــس نمــی داند کـه در فصل بهار
از کـــجا گــردد پدیدار ، این همه نقش و نگار؟
عـــقل ها حـــــیران شود کز خاک تاریک نژند
چــــون بــرآید این هــمه گل های نغز کامکار؟
چــون نپرسی کاین تــماثیل از کـجا آمد پدید؟
چــون نجویی کاین تـصاویر از کجا شد آشکار؟
برق از شوق که می خندد بدین سان قاه قاه؟
ابــر از هــجر کــه مـی گرید بدین سان زار زار؟
کـــیست آن صــورتگر ماهــر که بی تقلید غیر
این همه صورت برد بر صفحه ی هستی به کار؟
(قاآنــــی شیرازی )
یوسف آخــر زمـــان آید بـــه دوران، غــم مـخور
کلبه ی احزان شود روزی گلستان، غــم مـخور
بــی حضورش چند روزی دور گردون گر گذشت
دائـــما یــکسان نباشد حال دوران، غــم مـخور
چون امید وصل او هر لحظه است و ممکن است
در فــراقش صبر کن با درد و هجران، غــم مـخور
حـــال مـــا ، در فـــرقت پیغمـــبر و اولاد او
جـمله مـی داند خـدای حال گردان، غــم مـخور
فیــض اگــر حــال فــنا بنیاد هستـــی بـــر کند
کشتــــی آل بنــی داری، ز طوفان، غــم مـخور
در جـــهان گر از حضورش دور باشـــــــی فیضیا
روز موعودش رسد دست به دامان، غــم مـخور
(فیـــــض کاشانـــــــــــــی)
خــلید خـــار درشتی بــه پای طفلی خرد
به هم بر آمــدن از پویه باز ماند و گریست
بگـــفت مــادرش این رنج اولین قدم است
ز خـــار حـــادثه تیه وجـــــود خالی نیست
هـــنوز نیک و بـــد زنـــدگی بـــه دفتر عمر
نخوانده ای و به چشم تو راه و چاه یکیست
نـــدیــــده زحـــمت رفــــتار، ره نـــــیاموزی
خطا نکرده، صواب و خطا چه دانی چیست؟
دلـــی کـــه سخت ز هر غم تپید،شاد نماند
کسی کـه زود دل آزرده گشت ، دیر نزیست
هــــزار کـــوه گـــرت ســـد ره شـــوند،بـــرو
هــــزار ره گـــرت از پـــا در افـــکنند، بایـست
(پـــــروین اعـــــتصامی)
بــا ادب باش کـــه تکلیف جـــوانان ادب است
فـــرق مــا بین بنی آدم و حـــیوان ادب است
راحــــت روح زنـــان، زینت مـــردان ادب است
با ادب باش که سرمایه ی خــوبان ادب است
آیه آیه همه جا سوره ی قــــــرآن ادب است
بـــا ادب باش کــــه انـــدر هـــمه جا یابی راه
در قـــیامت نـــشود روی ســـفید تو ســـــیاه
هـــمچو یوسف به سر تخت برآیی از چــــــاه
با ادب باش که سـرمایه ی خـوبان ادب است
آیه آیه هـــمه جــا ســوره ی قـرآن ادب است
گــر تو خواهی که دلت در دو جهان شاد شود
هــمه کـــس از سخنت خــرم و دل شاد شود
خاطـــرت یک ســـره از رنـــج و غــم آزاد شود
با ادب باش کــه سـرمـشق جوانان ادب است
آیــه آیــه هــمه جــا سـوره ی قرآن ادب است
بـی ادب مـی شـود از فیــض الهــی مـــحروم
خویش را مـی کند از جهل و شقاوت مـــعدوم
از احــادیث و روایــات بــه مـــا شـــد مـــعلوم
شــرف و مــنزلت مـــرد ســــخندان ادب است
آیــه آیــه هــمه جــا سـوره ی قرآن ادب است
گشت از عــلم و ادب، مــذهب اســلام، عـیان
شــرح این مــسأله امـــروز نــگنجد بــه بـیان
خــوش بــود گــر مــحک تــجربه آیــد بــه میان
مــحک خالــص کافـــر ز مســلمــان ادب است
آیــه آیــه هــمه جــا سوره ی قـرآن ادب است
مــــرد را مــــعرفت و عــلم و ادب مــــــی باید
روح را لـــذت تــــفریـــح و طــــرب مــــــی باید
گـرچه در کـسب هنــر، رج و تعب مــــــی باید
آن که هر مشکلی از وی شود آسان، ادب است
آیــه آیــه هــمه جــا ســوره ی قــرآن ادب است
(نـــــــــــــسیم شـــــــــــــمال)
عیب کسان منگــر و احــسان خــویش
دیــده فـــرو بـــر بــه گــریـبـان خــویش
آیـــنه روزی کــــه بـــگیری بــــه دست
خــود شـکن آن روز ، مشو خود پرست
خــویــشتن آرای مــشو چــــون بــــهار
تــــا نـــــکــــنـــد در تـــو طـــمع روزگار
عـمــــر بـــه خـــشنودی دل ها گــذار
تــا ز تــــو خـــشنود شـــود کــردگار
دردســتانـــی کــن و درمـــاندهـــی
تــات رســـانند بــه فــــرمان دهـــی
گــرم شو از مــهر و ز کین سرد باش
چــون مـه و خــورشید جوان مرد باش
هــر که بــه نیــکی ســـخن آغــاز کرد
نیــــکی او روی بـــــدو بـــاز کـــرد
(از مخزن الاسرار-نظامی)
