روزی ز سر سنگ عقابی به هوا خاست
و اندر طلب طعمه ، پر و بال بیاراست
بر راستی بال نظر کرد و چنین گفت
امروز همه روی جهان زیر پرماست
بر اوج چو پرواز کنم از نظر خویش
می بینم اگر ذره ای اندر ته دریاست
ور برسر خاشاک یکی پشه بجنبد
جنبیدن آن پشی ، عیان در نظر ماست
بسیار منی کرد و ز تقدیر نترسید
سنگر که از این چرخ جفا پیشه چه برخاست
ناگه ز کمینگاه یکی سخت کمانی
تیری ز قضای بد،بگشاد بر او راست
بر بال عقاب آمد آن تیر جگر دوز
و ز اوج مراو را به سوی خاک فرو کاست
برخاک بیفتاد و بغلتید چو ماهی
آن گاه پر خویش گشود از چپ و از راست
گفتا عجب است این که زچوبی و زآهن
این تندی و تیزی و پریدن ز کجا خواست ؟
زی تیر نگه کرد و پر خویش بر او دید
گفتا ز که نالیم که از ماست که بر ماست
ناصر خسرو
بیا تا بر آریم دستی ز دل
که نتوان بر آورد فردا ز گل
کریما ، به رزق تو پرورده ایم
به انعام و لطف تو خو کرده ایم
به لطفم بخوان و مران از درم
ندارد به جز آستانت سرم
چراغ یقینم فرا راه دار
ز بد کردنم دست ، کوتاه دار
خدایا به ذلت مران از درم
که صورت نبندد دری دیگرم
( بوستان سعدی )
فضل خدای را که تواند شمار کرد
یا کیست آن که شکر یکی از هزار کرد
بحر آفرید و بر و درختان و آدمی
خورشید و ماه و انجم و لیل و نهار کرد
توحید گوی او نه بنی آدم اند و بس
هر بلبلی که زمزمه بر شاخسار کرد
بخشندگی و سابقه ی لطف و رحمتش
ما را به حسن عاقبت امیدوار کرد
پرهیزگار باش که دادار آسمان
فردوس جای مردم پرهیزگار کرد
هر کاو عمل نکرد و عنایت امید داشت
دانه نکشت ابله و دخل انتظار کرد
نابرده رنج گنج میسر نمی شودکرد
مزد آن گرفت که جان برادر کار کرد
بعد از خدای هرچه پرستند هیچ نیست
بی دولت آن که بر همه، هیچ اختیار کرد
( سعدی )
یوسف گم گشته باز آید به کنعان غم مخور
کلبه ی احزان شود روزی گلستان غم مخور
ای دل غم دیده ، حالت به شود دل بد مکن
و ین سر شورید ه ، باز آید به سامان غم مخور
دورگردون،گرد و روزی بر مراد ما نرفت
دائما یکسان نباشد حال دوران غم مخور
هان،مشو نومید،چون واقف نه ای از سر غیب
باشد اندر پرده،بازی های پنهان غم مخور
ای دل ار سیل فنا بنیاد هستی بر کند
چون تو را نوح است کشتیبان ، ز توفان غم مخور
در بیابان گر به شوق کعبه ، خواهی زد قدم
سرزنش ها گر کند خار مغیلان ، غم مخور
گرچه منزل بس خطرناک است و مقصد بس بعید
هیچ راهی نیست کان را نیست پایان ، غم مخور
حافظا،در کنج فقر و خلوت شب های تار
تا بود وردت دعا و درس قرآن غم مخور
حافظ
جوانی گه کار و شایستگی است
گه خود پسندی و پندار نیست
چو بفروختی ، از که خواهی خرید؟
متاع جوانی به بازار نیست
غنیمت شمر ، جز حقیقت مجوی
که باری است فرصت ، دگر بار نیست
پیچ از ره راست بر راه کج
چو در هست ، حاجت به دیوار نیست
ز آزادگان بردباری و سعی
بیاموز ، آموختن عار نیست
به چشم بصیرت به خود در نگر
تورا تادر آیینه ، زنگار نیست
همی دانه و خوشه ، خروار شد
ز آغاز ، هر خوشه خروار نیست
همه کار ایام درس است و پند
دریغا که شاگرد هشیار نیست
( پروین اعتصامی )
بدان کوش تا زود دانا شوی
چو دانا شوی زود والا شوی
نه داناتر آن کس که والاتر است
که والاتر است آن که داناتر است
نبینی ز شاهان که بر تخت گاه
ز دانندگان باز جویند راه
اگر چه بمانند دیر و دراز
به دانا بود شان همیشه نیاز
نگهبان گنجی تو از دشمنان
و دانش نگهبان تو جاودان
به دانش شود مرد ، پرهیزگار
چنین گفت آن بخرد هوشیار
که دانش ز تنگی پناه آورد
چو بیراه گردی به راه آورد
علم ، بال است مرغ جانت را
بر سپهر او برد روانت را
دل بی علم ، چشم بی نورست
مرد نادان زمرد می دورست
نیست آب حیات جز دانش
نیست باب نجات جز دانش
دل شود گر به علم ، بیننده
راه جوید به آفریننده
آن چه در علم بیش می باید
دانش ذات خویش می باید
( اوحدی مراغه ای )
به نام خداوند جان و خرد
کزین برتر اندیشه بر نگذرد
خداوند نام و خداوند جای
خداوند روزی ده رهنمای
فردوسی